سند لازم الاجراء
سند لازم الاجراء سندی است که برای اجرای مفاد آن نیازی به مراجعه به دادگاه ندارد بلکه میتوان بدون مراجعه به دادگاه و اقامه دعوا برای مفاد آن اجراییه صادر کرد.
سند چیست؟
سند مطابق قانون مدنی هر نوع نوشتهای است که برای دعوا یا دفاع قابل استناد باشد. لازم به ذکر است که نوشتهای میتواند سند محسوب گردد که امضاء یا اثر انگشت خورده باشد؛ پس در صورتی که فردی بنویسد مال خود را به فلان شخص انتقال دادم اما آن را امضاء یا اثر انگشت نزند نوشته مزبور، سند محسوب نمیشود.
تقسیم سند به رسمی و عادی
قانونگذار سند را به دو نوع عادی و رسمی تقسیم کرده است:
سند رسمی :
- سندی است که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمى یا در نزد سایر مأمورین رسمى در حدود صلاحیت آنها و بر طبق مقررات قانونى تنظیم شده باشند.
منظور از مأمور رسمی هم الزاماً کارمند دولت نیست بلکه معنایی عامتر از آن مدنظر است. مأمور رسمی شخصی که به موجب قوانین و مقررات انجام امری حاکمیتی به او محول شده باشد.
سند عادی :
- سندی است که توسط هیچ یک از نهادها و شرایط مذکور در فوق تنظیم نشده باشد. البته اگر سندی توسط مأمور رسمی تنظیم شده باشد ولی در حدود صلاحیت وی نباشد هم سندی عادی محسوب میشود؛ مثلاً کارمند تأمین اجتماعی مبادرت به تنظیم وکالتنامه کند.
سند عادی قابل انکار، تردید و جعل میباشد اما سند رسمی قابل انکار و تردید نیست بلکه فقط میتوان در مورد آن ادعای جعل کرد. منظور از انکار یعنی اینکه فرد انتساب سند به خود را نفی کند مثلاً بگوید این سند مربوط به من نیست یا من اصلاً این سند را ننوشتهام.
منظور از تردید این است که نسبت به سند ارائه شده شخصی دیگر اظهار شک و تردید صورت گیرد؛ مثلاً محمد علیه ورثه بهرام شکایت کرده و طبق قولنامه معتقد است فلان ملک را بهرام در زمان حیات خود به او فروخته است. ورثه بهرام میتوانند بگویند ما شک داریم پدرمان چنین قولنامهای را تنظیم کرده باشد و آن را قبول نداریم.
آیا فقط اسناد رسمی، سند لازم الاجراء محسوب میشوند؟
پاسخ به سؤال مذکور منفی است و هر سندی اعم از عادی یا رسمی با شرایطی که در ادامه خواهیم گفت میتواند سند لازم الاجراء باشد.
فایده لازم الاجراء بودن یک سند چیست؟
فایده و مزیت لازم الاجراء بودن یک سند عدم مراجعه به دادگاه و طی مراحل اصولاً طولانی رسیدگی و دادرسی در دادگاه است. دارنده یک سند لازم الاجراء با سرعت بسیار بیشتری میتواند به آن چیزی که حقش است برسد.
کدام یک از اسناد رسمی لازم الاجراء هستند؟
گفتیم که یکی از مزیتهای اسناد رسمی قابلیت اجرای آن از طریق دوایر اجرای ثبت میباشد. البته همه اسناد رسمی قابل صدور اجراییه نیستند بلکه فقط تعهدات مالی منجز و غیر مشروط که در سند رسمی آمده است قابل صدور اجراییه میباشند. مثلاً در سند اجاره علی به عنوان مستأجر متعهد شده ماهیانه ۱۵ میلیون تومان به رضا که مالک ملک است بپردازد در صورتی که علی به تعهد خود عمل نکند مالک میتواند به دفترخانه تنظیم کننده سند رفته و تقاضای صدور اجراییه علیه رضا را بکند و بعد از صدور اجراییه به جای مراجعه به دادگاه به اجرای ثبت مراجعه نماید.
کدام یک از اسناد عادی لازم الاجراء هستند؟
اصولاً اسناد عادی لازم الاجراء نیستند ولی قانونگذار به دلیل برخی مصالح استثنائاً برخی از اسناد عادی را لازم الاجراء محسوب داشته است.
برخی از اسناد عادی لازم الاجراء عبارتاند از:
- چک
- قراردادهای بانکی با مشتریان تحت موضوع عقود اسلامی که در راستای قانون عملیات بانکی بدون ربا تنظیم شده است.
- قرارداد تنظیمی بانک کشاورزی با وام گیرندگان
- و ….