در سازمان قضایی، به دلیل طولانی بودن فرآیند پیگیری و تعقیب و تحقیق درباره یک جرم و حجم بالای پرونده‌ها، وظایف و مسئولیت‌ها در تشکیلات رسیدگی قضایی تقسیم شده‌اند. یکی از این تشکیلات، دادسرا است که برای بررسی و تحقیقات مقدماتی تشکیل می‌شود و در حوزه هر شهرستان فعالیت می‌کند. دادسرای عمومی مکلف است به تحقیق و بررسی ادله و شواهد مربوط به جرم اعلام شده پرداخته و نتیجه تحقیقات را به مرجع صالح، مانند دادگاه کیفری، ارائه دهد. این نهاد زمینه را فراهم می‌کند تا افراد مستقیماً به دادسرا مراجعه کرده و شکایت خود را مطرح کنند. ریاست دادسرا تحت عهده دادستان قرار دارد. در این مقاله به بررسی و کسب اطلاع در خصوص همه چیز درباره دادسرا می‌پردازیم و همچنین برای خدمات هم می‌توانید به دفتر اسناد رسمی ۶۶۲ تهران مراجعه کنید.
دادسرا چیست؟
دادسرا به عنوان یک نهاد قضایی، تحت نظر قوه قضاییه فعالیت می‌کند و در حوزه‌های قضایی شهرستان‌ها تشکیل می‌شود. این نهاد مسئولیت انجام تحقیقات مقدماتی را در رابطه با کشف جرم و تعقیب متهم دارد. در زمانی که دادیاری یا بازپرس تحقیقات مقدماتی را انجام می‌دهند، ممکن است تصمیم به صدور قرار جلب، قرار منع تعقیب یا قرار موقوفی تعقیب بگیرند. قرار جلب به دادرسی به معنای این است که دادیار یا بازپرس بر اساس تحقیقات مقدماتی، معتقدند که مشتکی عنه به ارتکاب جرم مشتبه است و نیاز است که پرونده به مرجع صالح، مانند دادگاه کیفری، ارسال شود تا رسیدگی و صدور رأی انجام شود.
قرار منع تعقیب به معنای توقف موقت فرآیند تعقیب و پیگیری پرونده است و می‌تواند به دلایل مختلفی مانند نقص فنی در تحقیقات یا نیاز به اطلاعات و شواهد بیشتر، صادر شود. همچنین، قرار موقوفی تعقیب به معنای تعلیق فعالیت‌های تعقیب در پرونده است و می‌تواند به دلایلی مانند عدم تعیین شخصیت متهم یا عدم دسترسی به شواهد لازم، صادر شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد سفته ضمانت حسن انجام کار به این بلاگ مراجعه کنید.
وظایف دادسرا
حال که متوجه شدیم دادسرا چیست، درباره وظایف آن بدانیم. دادسرا دارای وظایف مهمی است که به طور کلی وظایف دادسرا عبارتند از:
۱. کشف جرم
دادسرا مسئول بررسی و تحقیق درباره جرایم است. این شامل جمع‌آوری شواهد، شناسایی مشتبهان، صدور حکم بازداشت و انجام تحقیقات لازم برای روشن شدن حقیقت جرم است. در این حالت، پس از طرح شکایت، دادسرا و دادستان مسئولیت پیگیری و شناسایی عوامل جرم را بر عهده می‌گیرند. این نهادها متخصصان حقوقی هستند و وظیفه آنها استدلال حقوقی و حقوق کیفری را بر اساس شواهد و اطلاعات موجود انجام می‌دهند.
۲. تعقیب متهمان
دادسرا مسئولیت دستگیری و تعقیب متهمان را دارد. این شامل ارائه دلایل و شواهد لازم برای تعقیب و دستگیری متهمان، تنظیم پرونده‌های قضایی و ارائه آنها به دادگاه می‌شود. در برخی از جرایم که تخطی از قوانین است و جنبه عمومی دارند، دادسرا باید بلافاصله به آنها رسیدگی کند، حتی اگر شاکی وجود نداشته باشد. مثلاً در جرایمی مانند قتل یا تجاوز که مجازات خاص خود را دارند، متهم باید با مجازات مقرر برای آن جرم مواجه شود، بدون اینکه وجود شاکی ضروری باشد. اما در برخی از جرایم که جنبه شخصی و فردی دارند، نیاز است که شاکایی صورت بگیرد تا اقدامات پیگیری و تعقیب متهم آغاز شود. به عنوان مثال، در جرایمی مانند توهین یا افترا، که به طور مستقیم به حقوق شخصی و شخصیت فرد تجاوز می‌کنند، شاکی باید شکایت خود را ثبت کند تا دادسرا بتواند اقدامات لازم را انجام دهد.
۳. اجرا کردن احکام کیفری
بعد از اینکه متهم در دادگاه محاکمه شده و محکومیت او اثبات شده باشد، پرونده برای اجرای حکم به دادسرا ارجاع داده می‌شود. دادسرا مسئول اجرای حکم‌های کیفری است و وظیفه اجرای حکم‌هایی که توسط دادگاه صادر شده‌اند را بر عهده دارد. دادسرا برای اجرای حکم، اقدامات لازم را انجام می‌دهد، از جمله صدور دستورالعمل‌ها و دستورهای لازم به نیروهای اجرایی مانند پلیس انتظامی. این نیروها مسئولیت دستگیری متهم و اجرای سایر مفاد حکم را بر عهده می‌گیرند. بعد از اجرای حکم، ممکن است متهم به زندان ارجاع شود، جریمه پرداخت شود یا اقدامات دیگری برای اجرای حکم انجام شود، بسته به نوع حکم صادر شده و جرم مرتکب شده بنابراین، دادسرا مسئولیت اجرای حکم‌های کیفری را دارد و اقدامات لازم را برای اجرای حکم صادر شده انجام می‌دهد.
۴.رسیدگی به امور حسبی
دادسراها مسئولیت رسیدگی به امور حسبی را نیز دارند. امور حسبی شامل مواردی می‌شود که شرع و قوانین اسلامی درخواست اجرای آنها را مطرح می‌کنند، اما فرد خاصی را به عنوان مسئول آنها تعیین نکرده است. برخی از امور حسبی شامل حمایت از افراد بی‌سرپرست، تعیین قیم و نظارت بر اموال آنها، امور مربوط به وصیت و ارث، و مدیریت اموال افراد مفقودالاثر می‌شوند. دادسرا مسئولیت رسیدگی به این موارد را به عهده می‌گیرد و تلاش می‌کند تا اجرای صحیح و عادلانه این امور را تضمین کند.
۵.انجام دادن تحقیقات مقدماتی
دادسراها می‌توانند بدون نیاز به مجوز از دادگاه، تحقیقات مقدماتی را شروع کنند. این امر به منظور جلوگیری از از دست رفتن شواهد مهم یا فرار متهم انجام می‌شود. در این مرحله از تحقیقات، دادسرا ممکن است شواهد را جمع‌آوری، شناسایی مشتبهان، بازجویی افراد و انجام سایر اقدامات لازم برای روشن شدن حقیقت جرم انجام دهد.
اگر بعد از تحقیقات مقدماتی معلوم شود که فرد بی‌گناه است، دادسرا می‌تواند فرد را تبرئه کند و پرونده را به پایان برساند. اما اگر بی‌گناهی فرد ثابت شود، پرونده به دادستان ارجاع داده می‌شود تا تحقیقات بیشتری انجام داده و تصمیم نهایی را بگیرد. در نهایت، پرونده به دادگاه ارجاع داده خواهد شد تا در جلسات دادگاه، ادله و شواهد مورد بررسی قرار گیرد و تصمیم قضایی قطعی صادر شود.
تحقیقات مقدماتی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار هستند زیرا امکان از دست رفتن شواهد یا فرار متهم وجود دارد. انجام تحقیقات سریع و دقیق می‌تواند به استناد قوانین و مقررات مربوط، به روشنی حقایق جرم را نشان دهد و در انصاف و عدالت در رسیدگی به پرونده‌های کیفری موثر باشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد مشاوره ثبتی چیست به این بلاگ مراجعه کنید.
تفاوت دادگاه و دادسرا
تفاوت دادگاه و دادسرا در وظایف و صلاحیت‌های آنها وجود دارد. دادسرا به ریاست دادستان است و صلاحیت صدور قرار را دارد، در حالی که دادگاه صلاحیت صدور قرار و حکم را دارد. دادسرا مسئولیت تحقیق و بررسی مجرمیت یا عدم مجرمیت متهم را دارد و قرار مجرمیت را همراه با کیفرخواست به دادگاه ارسال می‌کند. دادگاه سپس به جرم مطرح شده رسیدگی کرده و رای صادر می‌کند. به عبارت دیگر، دادسرا وظیفه کشف جرم را بر عهده دارد و تا زمان ارسال قرار مجرمیت به دادگاه، فرآیند تحقیق و بررسی را انجام می‌دهد. سپس دادگاه کیفرخواست را بررسی می‌کند و حکم مقتضی را صادر می‌کند.
بنابراین، فرق دادسرا و دادگاه، در فرآیند رسیدگی قضایی است که دادسرا مسئولیت تحقیق و کشف جرم را برعهده دارد و دادگاه نقش اصلاحی و قضایی را ایفا می‌کند.
برای آشنایی با انواع قرارداد برای کسب و کارها و اطلاعات بیشتر در جهت انعقاد قرارداد این مقاله را مطالعه کنید.
ابلاغیه دادسرا چیست؟
ابلاغیه به ورقه‌ای از موضوعات دادرسی کیفری گفته می‌شود که به طرفین دعوا ابلاغ می‌شود تا از موضوعات مربوط به پرونده آگاه شوند. اگر این ابلاغیه از سوی دادسرا صادر شود، به آن ابلاغیه دادسرا گفته می‌شود. برای مشاهده و دریافت ابلاغیه دادسرا، معمولاً از طریق سامانه‌های الکترونیکی قضایی مانند سامانه ثنا انجام می‌شود. در این سامانه، با وارد کردن شماره ملی و کد ثنا، امکان دسترسی به ابلاغیه‌های مربوطه وجود دارد. این روش الکترونیکی می‌تواند راحتی و سرعت در دسترسی به ابلاغیه‌ها را افزایش دهد و نیاز به حضور فیزیکی در محل دادگاه را کاهش می‌دهد.
دادسرا انتظامی قضات چیست؟
ما می‌دانیم که دادسرا چیست. دادسرای دیگری وجود دارد که دادسرای قضات است. دادسرای انتظامی قضات، در واقع نهادی است که به عنوان نهاد نظارتی بر قوه قضائیه در ایران فعالیت می‌کند. وظیفه اصلی دادسرا، نظارت و کنترل بر رفتار و عملکرد قضات است. این نهاد مسئول بررسی شکایات و اتهامات مربوط به قضات است و در صورت برخورداری از مدارک و شواهد کافی، می‌تواند تحقیقاتی را در مورد رفتار قاضی مورد انتقاد انجام دهد.
دادسرا دارای قدرت‌ها و صلاحیت‌هایی است که در صورت عدم رعایت شرایط و وظایف مربوطه توسط قاضی، می‌تواند تا حدودی تأثیری بر رفتار و عملکرد او داشته باشد. ممکن است مجازات‌هایی نظیر انتقال به سمت‌های دیگری از قضاوت یا محرومیت از ترفیع درجه قضایی برای قاضی خاطی را در پی داشته باشد.
جمع بندی
در این مقاله درباره متوجه شدیم که دادسرا چیست و درباره تشکیلات دادسرا و وظایف آن صحبت شد. دادسرا به عنوان یکی از نهادهای جزایی و مهم در فرآیند قضایی نقش مهمی را در جمع‌آوری و تحقیقات مقدماتی در رابطه با کشف جرم دارد. این نهاد مسئولیت جمع‌آوری ادله و شواهد مرتبط با پرونده جرم را بر عهده می‌گیرد و با بررسی شواهد، مدارک و شهادت‌های مربوطه، تحقیقات لازم را انجام می‌دهد. دادسرا با انجام تحقیقات مقدماتی و بررسی شواهد، به ارزیابی اولیه درباره وقوع جرم می‌پردازد. اگر نتیجه این تحقیقات نشان دهد که وقوع جرم قابل احراز است، دادسرا قرار جلب صادر کرده و جهت پرونده را برای مرجع صالح تعیین می‌کند، مانند دادگاه کیفری. در صورت تصمیم به ادامه رسیدگی و پیگیری پرونده، دادسرا به همراه کیفرخواست صادره، پرونده را برای رسیدگی به مرجع صالح، مانند دادگاه کیفری، ارسال می‌کند. این کیفرخواست حاوی مفاد جنایی مرتبط با جرم و ادعاهای قانونی است.
سوالات متداول
دادسرا چیست و کجاست؟
دادسرا به عنوان یک نهاد قضایی، تحت نظر دادگستری فعالیت می‌کند و در حوزه‌های قضایی شهرستان‌ها تشکیل می‌شود. این نهاد مسئولیت انجام تحقیقات مقدماتی را در رابطه با کشف جرم و تعقیب متهم دارد
تشکیلات دادسرا چه اعضایی دارد؟
در تشکیلات دادسرا اعضایی همچون معاونان، دادیاران، بازرسان، بازپرسان و دادرسان وجود دارند که به تعقیب مجرم و کشف جرم می‌پردازند.
هدف اصلی دادسرا چیست؟
هدف اصلی دادسرا تحقیق و بازجویی و کشف جرم است. این اعضا با جمع‌آوری شواهد، ادله و بازجویی متهمان و شاهدان، پرونده‌ها را تحت بررسی قرار می‌دهند و نتایج تحقیقات را به مرجع صالح ارائه می‌دهند.
