.در تعاریف حقوق مدنی اموال را به دو دسته‌ی کلی منقول وغیرمنقول می‌دانند. اگرچه که اموال تقسیم‌بندی‌های مختلفی دارند. اما در این نوشتار سعی داریم به اقسام مال منقول و غیر منقول بپردازیم. اموال جمع مال است و چیزی را مال می‌دانند که مفید باشد و برای فرد نیاز مادی یا معنوی را بر‌آورده سازد یا به بیان دیگر ارزش اقتصادی در پی داشته باشد و قابل تبدیل یا تقویم به پول باشد. انواع اموال منقول و غیر منقول متعدد است و اموال و دارایی و اِشراف و تسلط بر حوزه تملک، خرید و فروش آن برای افراد اهمیت بالایی دارد. لذا با اسناد رسمی ۶۶۲ همراه باشید.
تعریف مال منقول و غیر منقول
منقول از ریشه نَقْل است و به معنای آنچه که قابل جابه‌جایی باشد. و برای آنکه بدانیم مال منقول چیست باید بدانیم منقول اصطلاحا به آن دسته از دارایی‌های افراد اشاره دارد که افراد می‌توانند همراه خود انتقال دهند و جابه‌جا کنند. اساسا فرق اموال منقول و غیر منقول بر پایه‌ی همین قابلیت انتقال است. برای مثال خودرو، تلفن همراه، طلا و… نمونه‌هایی از اموال منقول هستند. حال اموال منقول را نیز در دو دسته‌بندی کلی می‌دانند، اموال منقول ذاتی و اموال در حکم منقول.
منقول ذاتی
چنانچه دارایی یا مال فرد ملموس باشد و به سادگی قابل حمل و جابه‌جایی باشد همانند خودرو، طلا، لپ‌تاپ، کتاب و هر چیز مشابه دیگر آن را مال منقول ذاتی می‌نامند.
اموال در حکم منقول: برخی اموال به طور مشهود قابل لمس نیستند اما در حکم اموال منقول محسوب شده شامل حقوق و منافعی هستند که موضوع آن منقول است. صلاحیت محاکم کلیه دیون را در ماده‌ی ۲۰ قانون مدنی حکم منقول می‌داند
مانند :
- حق اختراع
- حق تالیف
- حقوق افراد در زمینه‌ی سهام شرکت‌های تجاری
- حقوقی که به وجه نقد یا اشیاء و اموال منقول مربوط باشد (مانند وثیقه)
- حق انتفاعی یا بهره‌برداری که به اموال منقول مربوط باشد
غیر منقول اما با توجه به تفاسیر بالا غیرقابل حمل تلقی می‌شود و قانون‌گذار از این حیث که نتوان مالی را از جایی به جای دیگر برد آن را غیر منقول می‌خواند. اموال غیر منقول نیز انواع مختلف دارند.
برای اطلاع از قرارداد پیش فروش اپارتمان کلیک کنید.
اموال غیر منقول ذاتی
که به لحاظ نوعشان قابل حمل نیستند همانند زمین، خانه، معدن
غیر منقول بواسطه‌ی دخالت انسان: که جابه‌جایی آنها سبب خرابی و آسیب آنهاست. مثل پنجره‌ای که نصب می‌شود و یا لوله‌ای که در لوله‌کشی ساختمان به کار می‌رود.
اموال در حکم غیر منقول
قانون‌گذار گاه به دلیل ملاحظات و صلاح‌اندیشی برخی اموال منقول را در حکم اموال غیر منقول می‌داند. مانند اموالی که به زراعت اختصاص دارد. ماده ۱۷ قانون مدنی دو شرط را برای این حکم لازم می‌داند:
- ذاتا منقول باشد؛
- صاحب آن باید از آن وسیله برای زراعت یا آبیاری استفاده کند؛ برای مثال تراکتوری که برای هموار کردن زمین به کار می‌رود مشمول حکم غیر منقول نمی‌شود؛
غیر منقول تبعی: قانون‌گذار در ماده‌ی ۱۸ قانون مدنی برخی اموال را به تبعیت از اموال غیرمنقول، غیر منقول می‌داند و در سه دسته ذکر کرده است:
- حق انتفاع و بهره‌بری از اشیاء غیرمنقول مانند حق عمری و سکنی
- حق ارتفاق نسبت به ملک دیگری مانند حق عبور و حق مجری
- دعاوی و دادخواست‌ها راجع به اموال غیرمنقول از قبیل تقاضای خلع ید و امثال آن
حال که دانستیم تفاوت اموال منقول و غیر منقول چیست. باید بدانیم احکامی بر این اموال وارد است که ناآگاهی از آنها می‌توانند برای مالکیت املاک و اموال منقوله و غیر منقوله مالک مشکل‌ساز شود.
اگر به این مطلب علاقه مند هستید ، مطلب مبایعه نامه چیست را از دست ندهید.
وکالت در فروش مال غیر منقول چگونه است؟
گاهی به این دلیل که سند در نزد فروشنده نیست انتقال سند اموال غیر منقول به نام خریدار امکان‌پذیر نیست در چنین شرایطی مالک می‌تواند در ضمن یک وکالت‌نامه اختیارات خود را با نماینده به اشتراک گذارد. در واقع شخص مالک با اعطای وکالت‌نامه به شخص خریدار فرآیند انتقال سند را به زمان بهتر و مناسب‌تری موکول می‌کند که می‌تواند روند انتقال سند را سرعت ببخشد.
در اینگونه موارد به دلیل عدم صدور سند، گرو بودن سند نزد بانک و فرار مالیاتی، وکالت نامه فروش ملک یا به عبارتی سند وکالت فروش اموال غیر منقول صادر می‌گردد.
چه نکاتی در حیطه‌ی دستور فروش مال مشاع منقول وجود دارد؟
مال مشاع، مالی خوانده می‌شود که بین دو یا چند نفر مشترک باشد. مال مشاع منقول در زمره‌ی اموالی به حساب می‌آید که گاهی لازم است به اجبار یا به تراضی (خشنودی و رضایت) بین مالکین تقسیم شود.
تقسیم به تراضی
هر گاه تمام شرکا درباره‌ی تقسیم مال مشترک توافق و رضایت داشته باشند و تقسیم به طور صحیح بین آنها صورت پذیرد، طبق ماده‌ی ۵۹۹ قانون مدنی لازم‌الاجراست و هیچ‌یک بدون رضایت یکدیگر نمی‌توانند رجوع کنند؛
تقسیم به اجبار
طبق ماده ۵۹۱ قانون مدنی :«در صورت عدم توافق بین شرکا حاکم اجبار به تقسیم می‌کند مشروط بر اینکه تقسیم مشتمل بر ضرر نباشد که در این صورت اجبار جایز نیست و تقسیم باید به تراضی باشد. »
توقیف مال منقول و غیر منقول به چه نحو است؟
گاهی به سبب تشخیص دادگاه، اموال محکوم علیه، دستور توقیف دریافت می‌کند و اموال و دارایی او بازداشت می‌گردد. بدین منظور که از انتقال اموال تا زمان صدور حکم جلوگیری به عمل آید. بر طبق قانون توقیف اموال منقول با اموال غیر منقول متفاوت است. برای مثال یک خودرو در هنگام توقیف به پارکینگ منتقل می‌شود و قبض به متصرف آن تحویل می‌گردد اما توقیف اموال غیر منقول با ریختن سرب یا قیطان گداخته در روزنه درب ورودی، نوار کشی دور ملک و یا دیگر روش‌ها انجام می‌گیرد.
نتیجه‌گیری
هر دارایی ارزشمندی که در اختیار ماست و قابل تبدیل و تقویم به پول است از جمله‌ی اموال ما محسوب می‌شود و از آثار تقسیم مال منقول و غیر منقول منتفع می‌شود. از آنجا که گاهی بر اثر شکایت دعاوی پای تخصیص یا تقسیم اموال به میان می‌آید و ممکن است دادگاه حکم به دریافت لیست اموال منقول و غیر منقول دهد، لازم است هر فرد صاحب مالکیت به موازین حقوقی حیطه اموال منقول و غیر منقول آگاه باشد چرا که در برخی موارد دیده شده که شخص مالک به دلیل تصرق مالش توسط غیر، ملزم می‌شود نمونه دادخواست تصرف عدوانی اموال منقول را به اجرا بگذارد.
یا اینکه لازم است افراد به این مضمون از قانون مرور زمان مال منقول و غیر منقول مصوب دوم مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی آگاه باشند. که در ماده‌ی دوم اینطور آمده که: «دعاوی اعم از اینکه راجع به دیون یا به اموال منقول و غیر منقول باشد به استثناء دعوای مالکیت و وقفیت نسبت به مال غیرمنقول مدت مرور زمان ده سال است». و یا در ماده سوم قید شده که مدت مرور زمان از روزی که صاحب مال یا صاحب حق یا دائن مستحق مطالبه می‌گردد. شروع می‌شود، به این معنا که پس از انقضای این مدت، تعقیب فرد و مسئله قانونی او موقوف می‌گردد.
سوالات متداول
املاک غیر منقول چیست؟
از آنجا که املاک قابل جابه‌جایی نیستند غیر منقول محسوب می‌شوند؛
تفاوت مال منقول و غیر منقول چیست؟
فرق مال منقوا و غیر منقول عمدتا در قابلیت جابه‌جایی است. ولی با این گاهی مصلحت محاکم تعیین می‌کند که مال منقول در حکم مال غیر منقول برشمرده شود.
تعهد به انتقال مال غیر منقول به عنوان مهریه به چه صورت انجام می‌شود؟
دانستن این نکته لازم است که در مواردی که زوج متعهد شده مال غیر منقول را به عنوان مهریه زوجه ثبت نماید.، آن مال قبل از عقد وجود داشته باشد و امکان انتقال سند آن قبل از خواندن عقد فراهم باشد و گرنه دفاتر ازدواج عقد را ثبت نمی‌کنند.
