نحله یک مفهوم قانونی و اجتماعی است. این مفهوم به عنوان یک حق قانونی برای زن در نظر گرفته می‌شود. نحله به عنوان یک مبلغ پول یا دارایی است که شوهر به زن در صورت طلاق پرداخت می‌کند. این مبلغ معمولاً به عنوان تضمین حمایت مالی او در طول زندگی مشترک تعیین می‌شود. مقدار و شرایط پرداخت نحله ممکن است بسته به قوانین و سنت‌های مربوط به هر فرهنگ و کشور متفاوت باشد. در برخی جوامع، نحله به صورت ثابت و مشخص تعیین می‌شود و در برخی دیگر، میزان آن قابل توافق و تعیین است. در ادامه مقااله به این می‌پردازیم که نحله چیست و شرایط دریافت آن چگونه است.
با مراجعه به دفتر اسناد رسمی ۶۶۲ تهران تمامی شرایط مربوط به نحوه پرداخت و دریافت نحله و دیگر مباحث مربوط به دارایی های زن و مرد مطلع شوید.
نحله به چه معناست؟
نحله چیست؟ نحله معنی هدیه و بخشش دارد. در قانون خانواده مفهوم نحله به عنوان حق مالی زن در صورت طلاق تعریف شده است. زوجه برای کارهایی که خارج از وظایف قانونی او بوده و در منزل شوهر انجام داده، به عنوان نحله مستحق باشد. دادگاه می‌تواند مبلغی را تحت عنوان نحله تعیین کند که مرد باید به زن پرداخت کند.
میزان نحله براساس معیارهای مختلفی مانند مدت زمان زندگی مشترک، نقش وظیفوی زن در خانه، کارهای خارج از وظایف قانونی و وضعیت مالی شوهر تعیین شود. هدف از پرداخت نحله، حمایت مالی از زن پس از طلاق و مقابله با احتمالی که زن ممکن است به دلایلی نیاز مالی داشته باشد، است. در اسلام نیز نحله زوجه به عنوان حق مالی زن مانند نفقه است که در صورت طلاق تعریف می‌شود و آیهٔ ۴ سوره نساء در قرآن کریم به نحله اشاره می‌کند.
شرایط دریافت نحله چگونه است؟
تا اینجا مقاله متوجه شدیم که نحله چیست. در قوانین و مقررات حقوقی، تعلق نحله مشروط به تقاضای مرد برای طلاق است و نیز این تقاضا نباید ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوءاخلاق و رفتار نامناسب او باشد. اگر امکان تعیین اجرت المثل برای زن وجود نداشته باشد، به عنوان مثال به دلیل قصد زن برای تبرع و فعالیت رایگان، می‌توان به تعیین نحله پرداخت. در این صورت، زن قادر به دریافت نحله است، اما اجرت المثل را نمی‌تواند دریافت کند. یعن زن نمی‌تواند همزمان آجرت المثل و نحله را دریافت کند. به طور کلی شرایط تعلق نحله عبارتند از:
۱. زوجین باید به دلیل طلاق از هم جدا شده باشند
در صورتی که زوجین به هر دلیلی غیر از طلاق از یکدیگر جدا شوند، حق مالی نحله اعمال نمی‌شود.
۲. درخواست طلاق باید از سوی زوج مطرح شده باشد
به عبارت دیگر، اگر درخواست طلاق از سوی زن و یا هر دو طرف مطرح شود، مطلقه مستحق نحله نمی‌شود.
۳. زوجه باید در صدور درخواست طلاق از سوی زوج بی‌تقصیر باشد
به عبارت دیگر، اگر سوء رفتار یا اخلاق زن سبب صدور درخواست طلاق شده باشد، نحله اعمال نمی‌شود.
۴. زوجین نباید در متن عقد نکاح در رابطه با امور مالی، توافقی داشته باشند
به عنوان مثال، اگر شرط تصنیف دارایی درج شده باشد، در صورتی که زن در صدور حکم طلاق بی‌تقصیر باشد، شوهر باید نصف دارایی‌های خود که در زمان زندگی مشترک به دست آورده است، به زن پرداخت کند. اما قبول یا رد این شرط مالی بر عهده زوج است و در صورتی که زن این شرط را نپذیرد، مطلقه مستحق نحله می‌شود.
۵. زن نباید مستحق اجرت المثل باشد
اجرتالمثل یکی از اقرار وصول مهریه (اقرار دریافت صداق و اجرت المثل) به معنای دستمزدی است که بابت کارهایی که زن در منزل همسر انجام داده ولی وظیفه رسمی نداشته است، پرداخت می‌شود. اما نحله یک بخشش از جانب شوهر است که به عنوان یک مبلغ بلاعوض و هدیه به زن داده می‌شود و تعلق هر دو حق به زمان وجود ندارد.
مقایسه نحله و اجرت المثل
حال که می‌دانیم نحله چیست، باید بدانیم که نحله و اجرت المثل تفاوت‌ها و شباهت‌هایی دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
شباهت های نحله و اجرت المثل
۱.هر دو حقوق مالی هستند که به زوجه تعلق می‌گیرند. در هر دو مورد، هدف این حقوق پشتیبانی مالی از زوجه در مواقع خاصی مانند طلاق است که زن و شوهر تصمیم به جدایی می‌گیرند.
۲.هر دو نحله و اجرت المثل در زمان طلاق از طرف مرد و بدون عذر موجه به زن تعلق می‌گیرند. این حقوق مالی در واقع جبرانی برای زن در شرایطی است که زوجه تصمیم به جدایی می‌گیرد.
تفاوت های نحله و اجرت المثل
تفاوت نحله و اجرت المثل در موضوع تعریف آن‌ها، مبنای حقوقی آن‌ها، مبلغ پرداختی و دلیل پرداخت آن‌ها است.
نحله به‌عنوان یک نوع بخشش از جانب شوهر به شمار می‌رود و معمولاً در ارتباط با پایان زندگی مشترک و در صورتی که طلاق اتفاق بیفتد، مطرح می‌شود. در مقابل اجرت المثل، نحله نیازی به انجام فعالیت قابل اثبات توسط زن ندارد. در بیشتر موارد، مبلغ نحله توسط قاضی یا مراجع قضایی براساس شرایط خاص زندگی مشترک، وسعت و توانایی مالی شوهر و سایر عوامل تعیین می‌شود
آجرت المثل در واقع یک حق‌الزحمه است که به زن در ازای فعالیت‌های غیرموظفی که در زندگی مشترک انجام می‌دهد، تعلق می‌گیرد. این فعالیت‌های غیرموظف ممکن است شامل تحمل هزینه‌های خانه داری، مراقبت از فرزندان، مراقبت از خانواده و انجام کارهای خانگی باشد. معمولاً اجرت المثل براساس زمانی که زن برای این فعالیت‌ها صرف می‌کند و هزینه‌های مربوطه و براساس نوع و مدت کارها و با در نظر گرفتن وضعیت مالی مرد تعیین می‌شود.
به طور خلاصه، نحله به عنوان بخشش و هدیه به زن پس از طلاق پرداخت می‌شود، در حالی که اجرت المثل به عنوان دستمزد برای کارهایی که زن در خانه مرد انجام داده و وظایف او نبوده‌اند، پرداخت می‌شود.
درباره وکالت طلاق و شرایط و قوانین آن بیشتر بدانید.
مدارک مطالبه اجرت المثل و نحله
اصل سند ازدواج، شناسنامه زن و کارت ملی زن، مدارکی هستند که برای مطالبه اجرت المثل و نحله باید ارائه شوند. در صورت نبود اصل سند ازدواج، در بعضی موارد می‌توان از کپی آن استفاده کرد. اما در برخی موارد، به دلیل نیاز به تأیید رسمی و اصلی برای اثبات وجود ازدواج، کپی آن ممکن است قابل قبول نباشد. در چنین مواردی، معمولاً می‌توان از دفترخانه یا مرجع اصلی که عقد ازدواج انجام شده است، برای دریافت اصل سند ازدواج اقدام کرد.
در حوزه‌ی ملک و املاک موضوعات مختلفی مطرح است که یکی از این موضوعات افراز ملک است، برای آشنایی با اینکه افراز ملک چیست این مطلب را مطالعه کنید.
فرق نحله و مهریه چیست؟
مهریه و نحله دو مفهوم متفاوت در قوانین خانواده هستند:
- ۱. مهریه: مهریه به مبلغ یا مالی اطلاق می‌شود که در زمان عقد نکاح بین زن و مرد توافق می‌شود و از طرف مرد به زن داده می‌شود. مهریه به عنوان یک حق مالی به نفع زن است و قانوناً در اختیار زن قرار می‌گیرد. زن مالک مهریه است و می‌تواند بر روی آن دخل و تصرف کند.
- ۲. نحله: معنی نحله در حقوق، یک بخشش مالی است که شوهر به زن پس از اتمام زندگی زناشویی و در صورت وقوع طلاق یا جدایی بی‌تقصیر زوجین، پرداخت می‌کند. نحله به عنوان یک وظیفه شرعی و قانونی شوهر، به عنوان تأییدی برای زن برای سپری کردن زمانی که در زندگی مشترک صرف کرده، محسوب می‌شود.
بنابراین، اصلی‌ترین فرق مهریه و نحله در این است که مهریه در زمان عقد نکاح توافق می‌شود و از طرف مرد به زن داده می‌شود، در حالی که نحله به زن پس از اتمام زندگی زناشویی و در صورت وقوع طلاق یا جدایی پرداخت می‌شود.
اگر علاقمند بودید مقاله کاهش مهریه را بخوانید.
جمع بندی
در این مقاله به این پرداخیتم که نحله چیست. با توچه به مواردی که ذکر کردیم متوجه شدید که نحله به زن در صورتی تعلق می‌گیرد که شوهرش دادخواست طلاق داده باشد. اما می‌توان قبل از طلاق نیز اقدام به مطالبه نحله کرد. تعیین مقدار نحله توسط دادگاه صالح انجام می‌شود. دادگاه با بررسی شرایط مرد و اقداماتی که زن در زندگی مشترک انجام داده است، مقدار نحله را تعیین می‌کند. این اقدامات می‌تواند شامل نقش زن در تحمل و تربیت فرزندان، مشارکت در کسب و کار خانوادگی، وضعیت اقتصادی و مالی زن و مرد، و سایر عوامل مرتبط با زندگی مشترک باشد. بازدید حضوری از کارشناس برای تعیین مقدار نحله لزومی ندارد. قاضی با بررسی سنوات زندگی مشترک و بضاعت مالی مرد، مقدار نحله را تعیین می‌کند.
سوالات متداول
آیا نحله و اجرت المثل را می‌توان به صورت همزمان دریافت کرد؟
خیر. زوجه در زمان درخواست طلاق از جانب زوج، فقط مجاز به دریافت یکی از این دو است.
میزان نحله چطور مشخص می‌شود؟
مواردی که برای تعیین میزان نحله در دادگاه در نظر گرفته می‌شوند تعداد سال‌های زندگی مشترک و وضعیت مالی زوج است.
